کد مطلب:14762 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

امر به معروف و نهي از منكر چه نقشي در حكومت اسلامي دارد؟

اگر به فريضه امر به معروف و نهي از منكر و احكام و مسائل و شرط آن به نظر عميق بنگريم، خواهيم ديد كه آمران به معروف و ناهيان از منكر، عهدهدار اجراء احكام و هيئت اجرائي حكومت اسلامي در جامعه ميباشند.
قبل از اثبات اين مطلب، لازم است پيرامون اين فريضه بزرگ اسلامي نكتهاي را يادآور شويم و آن اينكه: فريضه «امر به معروف و نهي از منكر» يك اصل كاملاً ابتكاري است و به اسلام اختصاص دارد و از شاهكارهاي قوانين اسلامي محسوب ميشود و قبل از اسلام در جوامع بشري چنين قانوني سابقهاي نداشته است، اسلام به موجب اين فريضه به پيروان خود واجب كرده است، كارهاي نيك را در جامعه نشر بدهند و از كارهاي زشت جلوگيري نمايند و هرگز در قبال آنچه در جامعه ميگذرد بيتفاوت نباشند، اسلام با تشريع اين فريضه بزرگ به يك حقيقت اجتماعي مسلمي توجه داشته است و آن اينكه اعضاء يك جامعه سرنوشت مشتركي دارند و هيچ كار نيك و كار زشتي در اجتماع انساني در نقطه خاصي محدود نميشود، بلكه هرچه باشد به افراد ديگر سرايت ميكند.
در اجتماع چيزي به عنوان ضرر فردي وجود ندارد، و هر زيان فردي امكان اين را دارد كه به يك صورت زيان اجتماعي درآيد و به همين دليل عقل به افراد اجتماع اجازه ميدهد كه در پاك نگاه داشتن محيط زيست خود، از هر گونه تلاش و كوشش خودداري نكنند.
اتفاقاً در برخي از احاديث به اين حقيقت اشاره شده است. از پيامبر اكرم(ص) چنين نقل شده است كه فرمود: «يك فرد تبهكار، در ميان مردم همانند كسي است كه با جمعي سوار كشي شود وقتي كشتي در وسط دريا قرار گيرد، تبري بر داشته و به سوراخ كردن محلي كه در آن نشسته است، بپردازد و هر گاه افراد ديگر به كار او اعتراض كنند، در جواب بگويد من در نقطهاي كه نشستهام، تصرف ميكنم. اگر ديگران او را از اين عمل خطرناك باز ندارند، طول نميكشد كه آب دريا به داخل كشتي نفوذ كرده و يك باره همگي در دريا غرق ميشوند». (روض الجنان/شيخ ابوالفتوح رازي).
پيامبر گرامي با اين مثال جالب، منطقي بودن وظيفه امر به معروف و نهي از منكر را مجسم كرده وحق نظارت فرد بر اجتماع را يك حق طبيعي كه ناشي از پيوند سرنوشتها است، ميداند و اين مطلب در مسائل ديگر نيز حاكم است، مثلاً اگر فردي به بيماري و با مبتلا شود، حق ندارد به بهانه اينكه او آزاد است و حق دارد از آزادي خود استفاده نمايد، در شهر آزاد بگردد، زيرا اين كار سلامت ديگران را نيز به خطر مياندازد، از اين جهت آزادي او گرفته ميشود، تا بيماري او لطمهاي به ديگران نزند و از اين مثال و امثال آن اهميت و موقعيت اين دو فريضه بزرگ الهي و اثر آنها در پاك نگاه داشتن جامعه به خوبي روشن ميشود.
«امر به معروف و نهي از منكر» ، «نظارت عمومي» مردم بر وضع اجتماعي جامعه است، تا به وسيله اين دو فريضه جلوي هرگونه ظلم و فساد و زشتكاري در جامعه گرفته شود، و افراد جامعه بر كارهاي نيك و پسنديده تشويق گردند، درنتيجه براي حفظ دين و استمرار رسالت الهي عامل نيرومندي ميباشد. درباره اهميت اين دو فريضه بزرگ اجتماعي آيات فراوان و احاديث زيادي وارد شده است وبه موجب آنها امت اسلامي وظيفه دارند، مردم را به كارهاي نيك و پسنديده دعوت نمايند و با هرگونه زشتكاري در ميان مردم مبارزه كنند و چون وظيفه عموم مردم است و شعاع قدرت آن وسيع مي باشد، طبعا مانند ساير فرايض عمومي و اجتماعي از شئون حكومت اسلامي محسوب ميشود ولزوم تشكيل يك گروه نظارتگر را بر وضع اجتماعي و سازمانهاي حكومت مشخص ميسازد و اين مطلب بر كسي كه مختصر اطلاعي از تعاليم اسلام دارد، كاملاً واضح است.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني